gluren bij de buren: kinderopvang in Denemarken

 

In deze nieuwe reeks kijken we hoe kinderopvang in andere landen georganiseerd. Soms laten we 'een reporter ter plaatse' aan het woord. Boeiend om kijken wat gelijkenissen en verschillen zijn.

dagopvang voor baby's

Alle kinderen hebben in Denemarken het recht op een plaats in een dagopvang. 

De gemeente is verantwoordelijk en bepaalt welk opvangaanbod er moet zijn d.w.z. kinderdagverblijf, opvang bij onthaalouders, kleuterschool of andere vormen van opvang. De gemeente is verplicht om ervoor te zorgen dat er plaats is voor alle kinderen in de gemeente.

Het gemeentebestuur bepaalt de kosten kinderopvang, de afspraken rond de wachtlijsten en voorkeursregeling bv als nieuwkomer uit een andere gemeente kan je achteraan in de rij komen. Er is echter een opvanggarantie zodat iedereen binnen de 3 maand verzekerd is van een plaats in de opvang en dit voor baby’s vanaf 26 weken tot het moment waarop een kind naar school gaat.

Als gevolg van de opvanggarantie moet de gemeente een plaats in een met de leeftijd overeenkomende dagopvang toewijzen aan alle kinderen in de leeftijdsgroep vanaf 26 weken en tot het moment waarop het kind naar school gaat.

Indien de gemeente geen vrije plaats kan aanbieden wordt er voor de dekking van de kosten in een andere gemeente of particulier opvangaanbod gezorgt of krijgen ouders een financiële bijdrage om zelf op hun kind te passen. De opvanggarantie betekent echter niet dat ouders zeker zijn van de plaats die ze zelf wensen, er wordt een aanbod gedaan op grond van een algemene beoordeling van de situatie van het kind en het gezin. De dagopvang kan zijn deuren sluiten op werkdagen waarop maar weinig kinderen verschijnen, bijvoorbeeld in de zomervakantie of feestdagen.

Ouders betalen ten hoogste 25% van de kosten, de gemeente betaalt minimaal 75% van de totale kosten, de tarieven verschillen per gemeente.

Particuliere opvangvoorzieningen bepalen zelf hoeveel ouders moeten betalen voor de opvang.
Er kunnen subsidies bij de gemeente aangevraagd worden als er betalingskwesties zijn of de opvang noodzakelijk is om sociale en pedagogische redenen. 

Gastouderopvang

Een bedrijf, organisatie of een groep ouders kunnen ook een particulieren gastoudersopvang of particuliere opvangvoorziening oprichten, die geëxploiteerd in een instelling of in privéwoningen. Zij moeten een pedagogisch leerplan opstellen rond de evenwichtige persoonlijke ontwikkeling van het kind, sociale vaardigheden, taal, lichaam en beweging, de natuur en natuurfenomenen, alsmede culturele uitdrukkingsvormen en waarden.
Alle gemeenten moeten alle kinderen van 3 jaar een taalbeoordeling en een follow-up aanbieden als daaraan behoefte is, een extra tool om het pedagogisch werk met de taalontwikkeling te ondersteunen. Ouders mogen zelf bepalen of het taalgebruik van hun kind moet beoordeeld worden. In alle gemeentelijke en particuliere opvanginitiatieven moet een ouderbestuur opgericht worden, zij bepalen de pedagogische principes, de richtlijnen voor het budget en stellen de financiën opstellen.

buitenschoolse opvang

Schoolopvang voor kinderen van zes tot tien jaar voor en naschools is niet meer weg te denken in Denemarken. Denen zien kinderopvang niet als een noodzakelijk kwaad maar als een basisvoorziening, die noodzakelijk is voor een goed functionerende arbeidsmarkt. 
Voor Deense kinderen begint de schooltijd pas op zesjarige leeftijd. De arbeidsparticipatie van vrouwen is hoog in Denemarken (69 procent), bovendien werken bijna alle vrouwen in voltijdbanen. In de leeftijdsgroep van drie tot vijf jaar gaat maar liefst 94 procent van de kinderen naar de opvang. In de leeftijdsgroep van zes tot negen jaar is dat 79 procent. Kinderopvang wordt gefinancieerd uit overheidsgeld, aangevuld met inkomensafhankelijke gebruikersbetalingen. Deze kunnen overigens flink oplopen tot honderden euro's per maand per kind. 
Kinderopvang heeft in Denemarken een goede reputatie. Dat geldt ook voor de vóór- en naschoolse opvang op school. Deze 'schoolse' opvang gebeurt meestal in het lokaal waar de kinderen toch al les hebben. Vaak echter kan voor of na schooltijd ook gebruik gemaakt worden van de in de school aanwezige keukens, knutselateliers, stoeikamers, professioneel ingerichte muziekstudio’s en de speelvelden rond de school. 

De opvang in scholen wordt verzorgd door professionele begeleiders. Het is geen werk voor leraren of onderwijzers. Deze geschoolde krachten – onder wie veel mannen – werken samen met ongeschoolde krachten, zoals jongeren. Deze kunnen met dit opvangwerk punten verdienen die hen een betere toegang verschaffen tot bepaalde studierichtingen. 

Ouders maken er trouwens een sport van om hun kind niet als laatste uit de opvang te halen. Veel Denen met kinderen beginnen hun werkdag tussen zeven en acht uur, zodat ze de kinderen aan het einde van de dag ‘op tijd’ kunnen halen. Bovendien is de Deense bedrijfscultuur zodanig dat niemand vreemd opkijkt als een collega vroeger weggaat om de kinderen op te halen. Men verwacht wel dat pa of ma op een ander moment het werk afmaakt. 

Flexibiliteit van werkgever en werknemer is het sleutelwoord. Sommige bedrijven hebben zelfs een opvangruimte voor zieke kinderen, met daarin een bureau voor vader of moeder. 

Bron: Petra Sjouwerman (Kopenhagen)